PEDAGO{KA ODMERENOST NA ODNOSOT NASTAVNIK-U^ENIK

Globalni vistini

            Polo`bata i ulogata na u~enicite vo nastavata koja obi~no se izrazuva so relaciite objekt-subjekt, pasivnost-aktivnost, pot~inetost-sorabotka i drugo, se uslovuva i izrazuva prirodata na interakciskite odnosi me\u nastavnicite i u~enicite vo vospitno-obrazovanite procesi, odnosno so dominantniot stil i odnos vo nivnoto organizirawe.

            Nastavniot proces po svojata priroda se odlikuva so protivre~nost, pove]eslojnost i naglasena dinami~nost. Vo nego dejstvuvaat, se usoglasuvaat i konfrotiraat, glavno dve dejnosti:

1. dejnost na u~enicite (spoznajna, emotivna i voleva; poedine~na i zaedni~ka) i

2. dejnost odnosno rakovodno instruktivna i vrednuva~ka uloga na nastavnikot, izrazena preku edna ili pove]e aktivnosti (predavawe, prou~uvawe, prenesuvawe, demonstrirawe, objasnuvawe, pottiknuvawe, organizirawe samostojna rabota na u~enicite, vodewe razgovor, barawe i vrednuvawe na vistini i drugi vrednosti, ocenuvawe na postignatite rezultati i dr.). Dejstvoto na dvete strain i nivnata protivre~nost pridonesuvaat ovoj odnos da bide: `iv, dinami~en, (a ne stati~en) vo postojano menuvawe i izrazuvawe preku raznovidni formi i sodr`ini.

                                                 Potrebi na u~enikot

            Poa\aj]i od potrebata na u~enikot da se afirmira kako subject vo procesot na svoeto vospitno- obrazovno formirawe i razvivawe, podolgo vreme vo teorijata i praktikata se razgleduvaat i osvetluvaat interakciskite odnosi vo nastavata, od aspect na potrebata da se sovladaat povtornite projavuvawa na avtokratskiot stil na organizirawe na nastavata, avtoritarnosta na nastavnikot i hierarskite odnosi me\u nastavnicite i u~enicite, a da se razviva, osoznava i vrednuva demokratskiot stil na organizacija na nastavata, odnosno da se izgraduvaat odnosi na vzaemna aktivnost i sorabotka.

                   Mo`ni pozicii na nastavnikot i na u~enicite

            Avtoritarnost vo organizacijata na procesite i dominacijata na hierarhiskite odnosi vo niv, se izrazuva pokraj drugoto, vo avtoritarnoto prenesuvawe od nastavnikot i nametnuvawe na gotovi vistini kako apsolutni znaewa i nivno pasivno i nekriti~no mislovno obrabotuvawei prifa]awe od strana na u~enicite; vo ograni~uvaweto i zadu[uvaweto na inicijativata i anga`iranosta na u~enicite samostojno da planiraat, odlu~uvaat, zaklu~uvaat i vrednuvaat; vo pottiknuvaweto i nagraduvaweto, pot~inuvaweto na stereotipi vo misleweto i postapuvaweto i dr. Toa se odnosi, ili atmosfera vo nastavata kade vladee avtoritetot, diktatot, naredbata i mo]ta na nastavnikot, a poslu[nosta i pot~inetosta, na u~enikot, kade nastavnikot ima ednostrana uloga na subjektkoj se nao\a vo ednonaso~na komunikacija so u~enicite koj svojata rakovodna uloga ja pretvora vo upravuvawe i vladeewe so u~enicite, a u~enikot e fiksiran vo uloga na objekt koja se sostoi vo podredenost, potisnatost, nesamostojnost i nedorasnatost se smetaat za su[testva koi samo primaat, a ne davaat, koi ostanuvaat vo senka na nastavikot, so pozicija na postojano pasivno posmatrawe, primawe i izvr[uvawe.