5R Концепт
5R концептот е практичен надградба на одржливиот развој и дава многу конкретни предлози за одржлива иднина.
|
|
|
Рециклирај
|
Депонија
Што е депонија?
Депонија е голема област која е изградена за прифаќање на отпадот.
Различни видови на депонии прифаќаат различни видови на ѓубре. Отпадот од домаќинствата најчесто се носи на локална депонија. Овие депонии прифаќаат ѓубре какво што е отпадот од храна, градинарски отпад, материјали за пакување, хартија, автомобилски делови, текстил и градежен шут.
Сепак, многу подобро е да се намали, повторно употреби или рециклира отпадот, отколку да се остава на депонија.
Некогаш депонијата се сметала за местото каде што луѓето едноставно го истоваруваат ѓубрето. Овие места биле грозни и дозволувале течностите што се резултат од гниење на сметот да се излеваат во земјата и подземните води.
Ваквите депонии ширеле непријатен мирис, привлекувале инсекти, птици, глувци, кучиња и мачки кои се скитници. Згора на тоа лесно можеле да се запалат и претставувале опасност за заедницата.
Современите депонии се изградени според строги прописи, мора да задоволуваат одредени услови и да бидат безбедни за луѓето и животна средина.
Различни видови на депонии
Еден тип на депонии кои се нарекуваат биореакторски депонија користат брз микробиолошки процес за да го претворат ѓубрето во разградена органска материја. На овие депонии им треба 5-10 години за да заврши распаѓање на отпадот, додека на конвенционалните депонии тој период е од 30-100 години. Ова забрзана деградација придонесува за намалување на долгорочно влијание на депониите врз животната средина.
Други видови на депонии користат специјални печки за да го разградат отпад. Отпадот се загрева на висока температура без присуство на гасови кои обично се наоѓаат во атмосферата, особено без кислород. При овој процес се создаваат запаливи гасови (метан, водород и јаглерод моноксид), различни течности и цврсти остатоци. Создадените гасови се собираат и се користат во посебни печки за согорување, а добиената енергија се користи за производство на електрична струја.
Претворање на отпадот во енергија
Отпадот може да се искористи за производство на електрична енергија на следниве начини:
- Отпадот се запалува при што се добива топлина и електрична енергија. Количеството на отпад се намалува за 90% со тоа се заштеда на простор во депониите. Овие печки во кои се запалува отпадот користат различни контролни системи кои ја спречуваат емисијата на штетни гасови во атмосферата.
- Во поголемиот дел од депониите растителниот и животински отпад се разградува при што се создава метанот. Потоа овој гас се користи за добивање на електрична енергија. Депониите од овој тип можат да произведуваат гас долг низ на години.
Сепак, многу подобро е воопшто да не произведуваме непотребен отпад. Тогаш не би имале непотребни трошоците за згрижување на отпадот.
Опасен отпад од домаќинствата
Многу заедници имаат посебни центри или посебни денови кога компаниите кои се грижат за отпадот собираат т.н. опасен отпад од домаќинствата. Опасен отпад во домаќинствата може да биде:
- Во бањите - лекови, средства за чистење, лакови за нокти и отстранувач на лак од нокти.
- Во работилници - лакови и бои, растворувачи, бои и отстранувачи на 'рѓа.
- Во градините - хемикалии за третирање на базени, отрови за глодачи, вештачко ѓубриво, пестициди, инсектициди, отстранувачи на плевел.
- Во гаражи - акумулатори, киселини, средства за полирање на автомобили, моторни масла, антифриз и гориво како бензин, нафта и керозин.
- Околу домовите - флуоресцентни светилки, батерии за мобилни телефони, детектори за чад и батерии.
Овој отпад не треба да се отстранува заедно со другиот отпад од домаќинствата. Таквиот отпад може да биде штетен за собирачите на отпад и за животната средина, ако не се третира соодветно. Исто така, не би требало да се чува дома за подолг временски период, туку овој отпад треба да се однесе во специјални центри за собирање.
Во собраните центри, овој опасен отпад го сортираат и класифицираат квалификувани работници. Хемикалиите се чуваат во специјални резервоари. Подоцна, овие хемикалии се носат на посебен третман или се чуваат во специјални депонии.
Некои материјали, како моторното масло, оловните батерии и антифризот може да се рециклираат, но оваа постапка мора да се врши многу внимателно.
Некои луѓе хемикалиите и боите ги истураат во канализациски отвори. Овие хемикалии се мешаат со дождовницата и се влеваат во подземните води, предизвикувајќи помор на рибите и растителниот свет. Хемикалиите никогаш не треба да се истураат во канализацијата.
ЗАПОМНЕТЕ!
Најважна работа на која треба да се сетите кога ќе фрлате ѓубре се овие пет збора (т.н. 5R концепт):
- Размисли
- Намали
- Искористи
- Поправи
- Рециклирај
Ова значи дека иако постојат депонии кои се добар начин за згрижување на отпадот што не може повторно да се употреби или рециклира, најважно што можеме да направиме е да не правиме непотребен отпад. Значи, запомнете:
- Размислете за работите што ги купувате и ресурсите што ги искористувате – треба да се обидеме да ја намалиме потрошувачката и да го намалиме количеството на отпад што го произведуваме
- Намалете го износот на секојдневниот отпад
- Повторно употребете ги работите пред тие навистина да станат отпад
- Поправете ги работите секогаш кога тоа е можно
- Рециклирајте сè што може да се рециклира
